2 Pułk Piechoty Legionów AK (2 pp Leg. AK) – oddział piechoty Armii Krajowej.
W sierpniu 1944 roku, w trakcie akcji „Burza”, w Obwodach AK Opatów i Sandomierz, w składzie2 Dywizji Piechoty Armii Krajowej odtworzony został 2 Pułk Piechoty Legionów. Od sierpnia do połowy października 1944 roku oddział toczył walki, między innymi na przyczółku baranowskim osłaniając żołnierzy Armii Czerwonej forsujących Wisłę. Jeden z batalionów tego pułku brał następnie udział we wspólnej walce o zdobycie Staszowa. Następnie pułk został rozwiązany.
Organizacja i obsada personalna pułku
Dowództwo
· dowódca – mjr Antoni Wiktorowski ps. „Kruk”
· dowódca – od 8 października 1944 kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt”
· adiutant – por. Jerzy Lipiński ps. „Sum”
· adiutant – pchor. Jan Lidecki ps. „Bogdan”
· kwatermistrz – kpt.,, Skiba” (Jan Płaneta
· kapelan – ks. Jerzy Brodecki ps. „Szkarłatny Kwiat”
· naczelny lekarz – dr Władysław Chachaj ps. „Doktor”, „Andrzej”
· intendent – por. Marian Wierzbicki ps. „Orlik”
· oficer broni – por. Stanisław Listopad ps. „Włodzimierz”
· oficer żywnościowy – pchor./ppor. Roman Różanowski ps. „Róg”
· oficer oświatowy – pchor. Stanisław Szwarc-Bronikowski ps. „Roman”
· dowódca saperów – ppor. Michniewicz ps. „Wyrwa”
· oficer łączności – chor. Stanisław Mróz ps. „Zawada”
I Batalion
1. ? lipiec – 30 lipca 1944 roku – rozbity pod Pielaszowem
· dowódca – kpt. „Swojak” (Ignacy Zarobkiewicz)
· zastępca dowódcy – por. „Janczar” (NN)
· dowódca 1 kompanii – ppor. „Frant” (Bronisław Sokołowski)
· dowódca 2 kompanii – ppor. „Kropidło” (Jan Mazur)
· dowódca 3 kompanii – por. „Sztaba” (Władysław Sztaba).
2. 15 sierpnia – 13 listopada 1944 roku
· dowódca – kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt” (do 8 października 1944 r.)
· zastępca dowódcy – por. Stanisław Pałac ps. „Mariański” (od 8 października 1944 r. dowódca batalionu)
· adiutant i drugi zastępca dowódcy – por. Leszek Popiel de Choszczak ps. „Antoniewicz”
· dowódca 1 kompanii – por. Władysław Czerwonka ps. „Jurek”
· dowódca 2 kompanii – por. Marian Świderski ps. „Dzik”
· dowódca 3 kompanii – por. Jerzy Stefanowski ps. „Habdank”
· dowódca 4 kompanii – chor. Tomasz Waga ps. „Szort”
· dowódca zwiadu – wachm. Tomasz Wójcik ps. „Tarzan”, a od 8 lipca 1944 r. rtm. Stanisław Skotnicki ps. „Bogoria”
II Batalion
· dowódca – kpt. Tadeusz Pytlakowski ps. „Tarnina”, por. Marian Janikowski ps. „Kmicic”, mjrTadeusz Struś ps. „Kaktus”
· dowódca 4 kompanii (Jędrusie)– ppor. Józef Wiącek ps. „Józef”, „Sowa” i por. Roman Niewójt ps. „Burza”
· dowódca 5 kompanii – por. Kazimierz Olchowik ps. „Zawisza” i por. Tadeusz Sokół ps. „Irkus” (cichociemny)
· dowódca 6 kompanii – ppor. Roman Rożyński ps. „Róg” i por. Jerzy Sztajgierwald ps. „Rozłóg”
III Batalion
· dowódca – kpt. Stefan Kępa ps. „Pochmurny”
· dowódca 7 kompanii – ppor. Jakub Gutowski ps. „Topór” i por. Wacław Czosnek ps. „Polny”
· dowódca 8 kompanii – ppor. Dionizy Mędrzycki ps. „Reder” i Antoni Krupa ps. „Witold”
· dowódca 9 kompanii – ppor./por. Tadeusz Kolatorowicz ps. „Kruk” i ppor. Władysław Sztabo ps. „Władysław”
Przejściowo w skład pułku wchodził batalion Batalionów Chłopskich w sile 350 ludzi na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku:
· dowódca – por. „Wyrwa” (Jan Kurkiewicz)
· dowódca 1 kompania – ppor. „Zawisza” (Jan Saniawa)
· dowódca 2 kompania – ppor. „Brzezina” (Antoni Jarosz)
· dowódca 3 kompania – ppor „Salerno” (Mieczysław Wałek)[3].
Liczebność pułku
W okresie koncentracji na akcję „Zemsta” w drugiej połowie sierpnia 1944 roku stan 2ppLeg wynosił 1107 żołnierzy zgromadzonych w jednostkach:
· I batalion – 418 ludzi,
· II batalion – 266 ludzi,
· III batalion – 314 ludzi
· dowództwo i służby pułkowe – 107 ludzi[4].
Stany kompanii wahały się od 100 do 200 ludzi. Każda drużyna uzbrojona była w 2 rkm lub 1 lkm oraz 2-3 pm. W każdej kompanii był 1 piat, a 5 kompania posiadała ze zrzutu działko ppanc kal. 22 mm Breda. Poza uzbrojeniem kompanii każdy batalion posiadał 2 ckm.
Walki
· 30 lipca – Pielaszów
· 31 lipca – linia Koprzywianki
· 3/4 sierpnia – Ceber
· 26/27 sierpnia – Dziebałtów
· 3 września – Radoszyce
· 13 września – Miedzierza
· 26 i 27 września – Radków
· 29 października – Chotów – batalion majora „Nurta”
Pułk rozwiązany rozkazem z dnia 12 października dowódcy 2 Dywizji Piechoty Legionów pułkownika „Lina” (Antoniego Żółkiewskiego). Od tego momentu pułk działał do początków grudnia samodzielnymi batalionami.
Bibliografia
· Wojciech Borzobohaty, „Jodła”. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 1988, ISBN 83-211-0901-2.
· Jerzy Władysław Więckowski: Żołnierze Staszowa. Staszów: Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1995. ISBN 83-904175-4-5.